#108 SBB | Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Yeniden İmar ve Gelişme Raporu
Depremden bugüne iki yıl...
Merhaba,
Rapor Bülteni'nin 108. sayısında Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Yeniden İmar ve Gelişme Raporu adlı çalışmayı inceledik.
Depremin ikinci yılında yayımlanan bu rapor, depremden etkilenen bölgenin yeniden inşası ve sosyoekonomik hayatın iyileştirmek için gerçekleştirilen çalışmaları ve atılan adımları ortaya koymayı amaçlıyor.
Depremin hemen ardından SBB tarafından hazırlanan depremlerin yol açtığı kayıp ve hasarlara mercek tutan 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu’nu incelemiştik.
47. sayımıza buraya tıklayarak erişebilirsiniz.
Bu sayıyı ESKİOĞLU & ZEMBİLCİ Hukuk Bürosu’nun katkılarıyla hazırladık. Kendilerine teşekkür ediyoruz.
İyi okumalar!
Ömer Burak Tek
Rapor Bülteni Direktörü
I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Önce Kavramlar…
Deprem, KOBİ
Deprem: Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayı.
KOBİ: Yıllık hasılatı 500 milyon lirayı aşmayan, küçük ve orta büyüklükteki işletmelere verilen isim.
II. ARAŞTIRMACI KURUM
T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB)
Türkiye'nin ekonomik ve sosyal kalkınmasını hızlandırmak, kalkınmayı dengeli ve sürdürülebilir kılmak misyonuyla politika ve stratejilerin geliştirilmesi, merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması ve uygulanması, plan, program, kaynak tahsisi, bütçe, politika ve stratejilerin uygulanmasının koordinasyonunu sağlıyor.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı bir devlet kurumu.
III. METODOLOJİ
Sektörel analiz, uzman görüşü
Her sektördeki hasar ve kayıp bilgileri; ilgili bakanlıklardan alınan veriler, birim maliyetler ve kurum görüşlerinin SBB’deki sektörel uzmanlık bilgileriyle birleştirilmesiyle rapora yansıtılıyor.
Veriler yayım tarihi itibarıyla en güncel veriler olmakla birlikte hasar ve kayıp verileri güncellendiğinden depremin hasar yansımaları revizyona uğrayabiliyor.
IV. BULGULAR
Rapora göre 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş ve 20 Şubat 2023 tarihinde Hatay merkezli meydana gelen depremler; yaşanan can kaybı, etkilediği alan ve yol açtığı maddi hasarlarla Cumhuriyet tarihinin en yıkıcı afeti.
Depremlerde; 120 bin kilometrekarelik bir alanda 14 milyondan fazla insan etkilendi, 53.737 kişi hayatını kaybetti, 107.213 kişi yaralandı ve üç buçuk milyondan fazla insan bölgeden tahliye edilmek durumunda kaldı.
Deprem bölgesinde 2.337.455 binadan 39.466’sı tamamen yıkıldı; 21.175’i acil yıkım gerektirecek duruma, 199.967’si ağır hasarlı, 43.698’i ise orta hasarlı duruma geldi.
Depremin Türkiye ekonomisine toplam maliyeti 103,6 milyar USD, yani milli gelirinin yaklaşık yüzde 9’u kadar.
Raporda depremin yol açtığı kayıp ve zararın telafi edilmesi ile afet risklerinin azaltılmasına yönelik yaklaşık 75 milyar USD kamu harcaması yapıldığı ifade ediliyor.
Rapora göre afetzedelerin barınma ihtiyacının karşılanması önceleniyor ve kalıcı konutların yapımına ilişkin çalışmalar hızla devam ediyor.
Eğitim ve sağlık başta olmak üzere temel hizmetlerin sunulabilmesi için altyapının yeniden inşasında gözle görülür ilerleme kaydedildiği belirtiliyor.
Zarar gören içmesuyu, kanalizasyon, enerji, haberleşme ve ulaşım altyapısının yeniden yapımı veya güçlendirilmesine ilişkin çalışmalar yürütüldüğünün altı çiziliyor.
Kamu bütçesinden ayrılan kaynaklar ağırlıklı olarak devam eden afet konutları ve büyük ölçekli altyapı projelerine yönlendiriliyor.
391.245 konut hak sahibinden konutları teslim edilen sayısı 201.431.
Deprem bölgesinde 7.497 derslik inşası için toplam 24,1 milyar TL, 63.856 dersliğin bakım-onarımı için 4,5 milyar TL harcama yapıldığı ifade ediliyor.
Üniversitelerin fakülte binalarının yeniden yapım, güçlendirme ve bakım onarımları ile kampüs altyapılarının yenilenmesi işleri kapsamında yapılan harcama 2,3 milyar TL.
2025’te hasar gören yapıların yeniden inşası, güçlendirilmesi ve bakım-onarımları kapsamında üniversitelere tahsis edilen ödenek 1,9 milyar TL.
2023 yılında öğrenim kredileri bursa çevrilen depremzede öğrenci sayısı 23.105.
2024 yılında burs tahsis edilen öğrenci sayısı 17.791, toplam burs 1,4 milyar TL.
2025’te Yatırım Programına alınan ikinci basamak sağlık tesisi sayısı 32, acil durum hastanesi sayısı 13, toplam yatak kapasitesi 6.325, ünit kapasitesi 140, birinci basamak sağlık tesisi sayısı 294.
Rapora göre iki yılda toplam 4.829 yatak ve 265 ünit kapasitesine sahip 27 ikinci basamak sağlık tesisi tamamlandı.
Birinci ve ikinci basamak ağlık tesisinin yapımı ve onarım güçlendirme işleri için 2025 yılında yapılan kaynak tahsisi 35,2 milyar TL.
İşbaşı eğitim programları ve meslek kurslarından faydalandırılan kişi sayısı 32 bin 920.
Kırılgan grupların sosyal koruma ihtiyacının karşılanması amacıyla Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı hizmet binalarının onarımı, yeni binaların inşası ve tefrişatı için 2024 yılında yapılan harcama yaklaşık 82,3 milyon TL.
Deprem bölgesindeki kültür varlıkları ve müzelerin onarımına yönelik yapılan harcama 5,25 milyar TL.
Bölgede içme suyu ve kanalizasyon altyapısında meydana gelen hasarların giderilebilmesi için sağlanan hibe 81,5 milyar TL.
Ağırlıklı olarak elektrik dağıtım şebekesi olmak üzere enerji altyapısında meydana gelen hasarların giderilmesine yönelik yapılan harcama yaklaşık 18,8 milyar TL.
Karayolu ve otoyollarda meydana gelen hasarın giderilmesine yönelik yapılan harcama yaklaşık 12,7 milyar TL.
Kurulacak yeni yerleşim yerleri ile konut ve sosyal tesis alanlarına erişim sağlanması için yapıaln harcama 15,3 milyar TL.
Kentiçi yolların onarımı için yapılan harcama yaklaşık 7 milyar TL.
Demiryolu hatlarının onarımı için yapılan yatırım 18,6 milyar TL.
Hatay ve Malatya havalimanlarında meydana gelen hasarın giderilmesi için yapılan harcama yaklaşık 8 milyar TL.
Tarım sektöründe 2024 yılında 11 ilde toplam yapılan destek ödemesi 20,9 milyar TL.
Raporda depremlerden etkilenen bölgelerde KOBİ’lerin iyileştirilmesi ve iş sürekliliğinin sağlanması amacıyla Türkiye Deprem Sonrası Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Projesi kapsamında 60.673 işletmeye toplam 20 milyar TL, Deprem Acil Destek Kredisi Programı kapsamında 7.437 işletmeye toplam 2,53 milyar TL destek ödemesi yapıldığı ifade ediliyor.
Ticaret Bakanlığı görev alanında yer alan kooperatiflerin kefaletiyle bölgedeki 27.202 esnaf ve sanatkâra Halkbank kaynaklarından kullandırılan faiz indirimli kredi 6,37 milyar TL.
Raporda ekonomik ve sosyal etkisi bu derece büyük olan deprem sonrası toparlanmanın tamamlanabilmesi için uzun vadeli ve yoğun bir çaba gerektiği ifade ediliyor.
V. BİZDEN KISA KISA
İçeriklerimizi ve etkinliklerimizi kaçırmamak için WhatsApp Topluluğumuza abone olabilirsiniz. Topluluğumuza ulaşmak için tıklayın.
En büyük destekçimiz okuyucularımız. Aşağıdaki buton ile e-bültenimizi arkadaşlarınıza tavsiye edebilirsiniz.
Rapor Bülteni’yle ilgili her türlü görüş ve önerilerinizi raporbulteni@gmail.com adresine veya bu bültene cevap yazarak ulaştırabilirsiniz. Rapor Bülteni Direktörü Ömer Burak Tek’e ise omerburaktek@gmail.com adresinden ulaşmanız mümkün. Her gün içerik paylaşımına devam eden sosyal medya hesaplarımıza da buraya tıklayarak takip edebilirsiniz.
Hoşça bakın zâtınıza.
Devletimizden Allah razı olsun <3